Maddi imkanı zəif olan vətandaşların, o cümlədən məişət zorakılığından zərər çəkmiş şəxslərin ödənişsiz hüquqi yardım almaq hüququ daim müzakirə mövzusu olmuşdur. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 61-ci maddəsində hər kəsin keyfiyyətli hüquqi yardım almaq hüququ təsbit edilmişdir. Lakin bir çox vətəndaşlar dövlət hüquq məsləhətxanalarında müəyyən konsultasiyalar ala bilsələr də, maddi vəziyyətlərinin çətinliyi üzündən bəzən hüquqlarını sona qədər müdafiə etmək imkanına malik ola bilmirlər.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2020-ci il 27 noyabr tarixli 2307 saylı Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında məişət zorakılığı ilə mübarizəyə dair 2020-2023-cü illər üçün Milli Fəaliyyət Planı”nın 12.1.3-cü bəndində məişət zorakılığndan zərər çəkmiş şəxslərin pulsuz hüquqi yardımla təmin edilməsi mexanizminin müəyyən edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bunanla bağlı Azərbaycan Respublikası Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən təkliflər paketi Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinə təqdim edilmişdir.
26 iyul 2023-cü il tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən ödənişsiz hüquqi yardımla əlaqədar Mülki Prosessual Məcəlləyə dəyişikliklər edilməsi ilə bağlı 09 iyun 2023-cü il tarixli Qanunun tətbiqinə dair Fərman imzalanmışdır. Qəbul edilmiş dəyişikliyə əsasən vəkilin xidmətlərini ödəmək üçün kifayət qədər vəsaiti olmayan şəxsin maraqlarının təmsil olunması və prosessual hüquqlarının həyata keçirilməsi üçün dövlət hesabına peşəkar hüquqi yardım almaq hüququ müəyyən edilmişdir.
Məcəlləyə əlavə edilmiş 67-1-ci maddə vəkilin prosesdə dövlət hesabına iştirakının təmin olunması qaydasını müəyyən edir. Belə ki, vəkilin prosesdə məcburi iştirakı tələb olunduğu hallarda işdə iştirak edən şəxslərin vəkilin xidmətlərini ödəmək üçün kifayət qədər vəsaiti olmadıqda, işdə iştirak edən şəxslərin yazılı müraciəti əsasında məhkəmə aktını qəbul etmiş məhkəmə dövlət hesabına vəkilin prosesdə iştirakını təmin edir. Aşağıda qeyd edilən şəxslər məhkəmə qərarı ilə dövlət hesabına ödənişsiz vəkil ilə təmin olunacaqlar:
orqanizmin funksiyalarının 61-100 faiz pozulmasına görə əlilliyi müəyyən edilmiş və işləməyən şəxslər;
18 yaşınadək əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslər;
insan alverinin qurbanları;
məişət zorakılığından zərər çəkmiş şəxslər;
valideynini itirmiş və ya valideyn himayəsindən məhrum olunmuş uşaqlar;
ünvanlı dövlət sosial yardımı alan ailələrin üzvləri;
müvafiq icra hakimiyyəti orqanında işsiz kimi qeydiyyatda olan şəxslər;
maddi vəziyyəti və orta aylıq gəlirinin cari il üçün yaşayış minimumundan əhəmiyyətli dərəcədə aşağı olması məhkəmə tərəfindən qiymətləndirilən digər şəxslər.
